De helft van alle volwassen in Nederland heeft overgewicht
Volgens recente cijfers van het CBS en het ministerie van Volksgezondheid, had 50% van de volwassen Nederlanders in 2020 matig of ernstig overgewicht. Overgewicht komt daarbij vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
En dat percentage blijft gestaag doorstijgen. In het begin van de jaren 80 was dat 27%!
Een andere vervelende constatering is dat iemand die overgewicht heeft, dat meestal de rest van zijn leven behoudt. Het is dus knap lastig om terug te keren naar een gezond gewicht.
Overgewicht leidt tot een kortere levensverwachting, tot een vermindering van het aantal gezonde levensjaren en tot vermindering van de kwaliteit van leven.
Maar er is ook positief nieuws. Onderzoek wijst namelijk uit dat gezondheid sterk verbetert als mensen 5-10% afvallen!
Wanneer is je gewicht gezond en wanneer praten we over overgewicht?
Daarover hebben we afspraken gemaakt. En die afspraken zijn dan weer afgeleid van wetenschappelijke studies die het wel en wee van gezondheidsaspecten uitzoeken.
Een goed gewicht is een gezond gewicht. Dat wil zeggen dat je gewicht goed is voor je gezondheid zodat er geen verhoogde kans is op bepaalde aandoeningen of ziekten veroorzaakt door je gewicht.
Overgewicht is geen gezond gewicht. Want als je overgewicht hebt is de kans juist vergroot op het krijgen van o.a. hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes mellitus, verhoogd cholesterol, sommige vormen van kanker en gewrichtsproblemen.
Hoe en waar meet je het overgewicht?
Bij bepaalde mensen is het overgewicht duidelijk zichtbaar. Maar om precies te weten in hoeverre je overgewicht hebt, kun je dat meten.
Met het meten van gewicht/overgewicht zijn er twee gebruikelijke manieren, de BMI en het meten van de buikomvang.
BMI staat voor Body Mass Index. Daarbij deel je je gewicht (in kilo’s) door je lengte (in meters) in het kwadraat. Voor sommigen is deze rekensom makkelijk te maken, voor de meeste mensen vergt het enige oefening. Wat makkelijk is, is via het internet een goede site op te zoeken waar je de BMI snel kan laten uitrekenen. De website van de Nederlandse Hartstichting bijvoorbeeld.
Als de BMI tussen de 18.5 en 24.9 uitkomt heb je een goed gewicht. Onder de 18.5 praten we over een ondergewicht en boven de 25 over overgewicht. Dan heb je daarin weer enige gradaties, van matig overgewicht naar obesitas (zwaarlijvigheid, met een BMI boven de 30). Obesitas bestaat uit matig, ernstig en morbide obesitas.
Deze berekening en beoordeling gaat op voor alle volwassen Nederlanders tot 70 jaar. Bij mensen van 70 jaar en ouder is de berekening onnauwkeurig door een veranderend lichaam.
Het meten van de buikomvang of de middelomtrek. Dat geeft met name aan of er teveel aan buikvet aanwezig is. Buikvet is schadelijker dan heupvet, omdat het een hoger risico op hart- en vaatziekten geeft. De vetcellen rondom de buikorganen zijn veel actiever en produceren hormonen en andere stoffen.
Meestal hebben mannen het buikvet en vrouwen het heupvet. Alleen tijdens en na de menopauze wanneer de oestrogeen productie van de vrouw afneemt, ontstaat er een andere vetverdeling en krijgt nu ook de vrouw juist het buikvet.
Als het meetlint rond de buik meer dan 88 cm bij vrouwen en 102 cm bij mannen aangeeft, kun je ervan uitgaan dat er echt teveel buikvet aanwezig is en het risico op aandoeningen dan sterk verhoogd is.
Hoe ben je aan het overgewicht gekomen?
Tja, dat weet je over het algemeen wel. Althans de meeste mensen weten dat wel.
Meestal heeft het te maken met teveel eten, verkeerde voedingsmiddelen gebruiken en daarnaast te weinig beweging.
Eigenlijk is het mechanisme best simpel. Je lichaam heeft energie nodig om te functioneren en die energie krijg je via de voeding binnen. De energie wordt uitgedrukt in calorieën of kilojoules. Als je meer calorieën via de voeding binnen krijgt dan dat je verbruikt, kom je in gewicht aan. Verbruik je juist meer calorieën dan dat je binnenkrijgt, val je in gewicht af. Zo simpel is het vaak.
Bij sommige mensen echter ontstaat overgewicht door een erfelijke aanleg, sommige aandoeningen of door bepaalde medicatie.
Wat zijn de gevolgen van overgewicht?
Door overgewicht heb je een grotere kans op hart- en vaatziekten, zoals slagaderverkalking, angina pectoris (pijn op de borst door zuurstofgebrek) en hart- of herseninfarct. Daarnaast verhoogt het de kans op hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en diabetes mellitus II (suikerziekte). Maar ook klachten aan knieën en heupen, lage rugpijn, jicht, kortademigheid en slaapstoornissen kunnen ontstaan door overgewicht.
Naast deze lichamelijke klachten en problemen, geeft overgewicht ook psychische problemen. Overgewicht gaat gepaard met een negatief zelfbeeld, een verminderd zelfvertrouwen en soms zelfs een depressie.
Hoe krijg je weer een gezond gewicht?
Dat bereik je meestal door het hanteren van een gezonde leefstijl in combinatie met een goede dosis motivatie of mindset.
Het is belangrijk om te realiseren dat het om een aanpassing gaat in je leefstijl die blijvend moet zijn! Het moet geen crash dieet zijn, waarbij na het verlies van een aantal kilo’s, je terug kunt keren naar je oude eet- en leefpatroon. Want dan ontstaat het jojo-effect waarmee je uiteindelijk alleen maar verder in de problemen mee komt.
Een blijvend veranderde leefstijl dus waarbij je verstandig afvalt naar een gezond gewicht en vervolgens dat gewicht kunt behouden. Daar gaat het om!
Als voorbereiding op afvallen bij overgewicht stel je realistische doelen voor jezelf op. Wat wil je precies bereiken en hoeveel wil je afvallen?
Doorzettingsvermogen, motivatie uit jezelf en je kunt gebruik makend van professionele hulp … en dan aan de slag!
Afvallen naar een gezond gewicht bestaat uit 4 belangrijke pijlers:
- Gezonder eten met beperkte hoeveelheid aan calorieën en koolhydraten en met meer eiwitten.
Een gezond dagmenu bevat veel plantaardige en vezelrijke producten en weinig snelle koolhydraten (suikers). Veel groente, fruit, volkorenproducten, magere of halfvolle zuivel, magere vleessoorten en vis. - Regelmaat in het eetpatroon. 3 maaltijden en eventueel 3x een tussendoortje op vaste tijdstippen. Hiermee krijgt het lichaam evenwichtig de voedingsstoffen aangeboden en vindt er tevens geen hongerklop plaats.
- Veel meer gaan bewegen. Bewegen geeft enorme gezondheidswinst en kost calorieën waardoor je afvalt. Zorg dat je zo actief mogelijk wordt en minimaal een half uur per dag een vorm van lichaamsbeweging nastreeft.
- Neem dagelijks bewust ontspanning. Ontspanning geeft daling van de stresshormonen in het lichaam. Deze hormonen zorgen juist voor snelle vetafzetting in de buikholte. Dat wil je graag voorkomen.
Daarnaast bestaan er heel veel praktische tips en trucs die je kunt hanteren om op een gezonde manier af te vallen, voor manieren van koken, om de juiste boodschappen te doen, voor de moeilijke momenten of bij motivatie problemen, etc …
Wellicht handig om hierover met een professional te overleggen wat bij jou van toepassing kan zijn of een afslankprogramma te volgen. Daar komen al deze factoren aan bod.
Gezond afvallen kan een moeizaam proces zijn wat tijd kost. Professionele hulp inschakelen om jou te helpen met het aanleren van de juiste kennis en vaardigheden en jou het juiste duwtje te geven op de moeilijke momenten is hierbij dan ook een verstandige stap die je kunt nemen.
Jan Burger
PS. food & lifestyle coach
leefstijlcoach | gewichtsconsulent
